Дэлхий дээр нийт долоон тэрбум хүн амьдардаг. Долоон тэрбум хүн багаар бодоход л хоёр эсвэл гурван хувь нь гаднах төрхөөрөө төстэй байдаг. Тэд өөрсдийгөө мэдэлгүй ондоо тивд амьдарч байж ч магад, гэхдээ зөвхөн гаднах төрхөөрөө л юм. Харин хүний хэзээ ч давтагдашгүй цорын ганц зүйл нь юу гээч ? дотоод мөн чанар. Яг юу мөрөөдөөд, юуны төлөө, хэн гэдэг хүн яваад байгаа гэдгээ хааяа ч өөрөө ойлгохгүй үе тохиолддог. Хүн өрөөлийн ааш зан үйлдлийг хянадаг хирнээ өөрийнхийгөө тэр бүрчлэн анзаардаггүй. Хүмүүсийн хийсэн алдааг шүүмжилдэг ч гэлээ, өрөөлд гаргасан санамсаргүй буруу үйлдлээ мэдэхгүй үе ч бий. Зарим тохиолдолд буруу үйлдлээ хүлээн зөвшөөрөлгүй өмөөрнө. Хүн төгс байдаггүй хойно алдаанаасаа суралцаж л явна.
Би гэдэг хүн өөрийнхөөрөө хэт туйлшрамтгай болж хувирдгаа анзаарлаа. Хэрэв нэг л хийе гэсэн зүйлдээ төвлөрвөл эцсийг нь үзэж байж л санаа минь аварна. Өөрийнхөө хийе гэж зорьсон зүйлдээ тууштай байх нь буруу зөвийг шүүж хэлж мэдэхгүй ч, хааяа энэ зүйлийг амар хялбар аргаар хийж яагаад болдоггүй юм бол ? гэсэн асуулт гарч ирдэг. Гэхдээ бурхнаас өгсөн өгөгдөл гэдэг шиг хүний хэзээ ч өөрчилж чадахгүй нэг тийм зүйл байх шиг. Хэт хичээснээсээ болж яг чухал өдрөө хэнэггүй үйлдэл хйих үе ч цөөнгүй. Тухайн үед өөрөөсөө илүү өрөөлд алдааг тохох гэдэг ч өөрийн бурууг багахан ч гэсэн дотроо ухамсарлана. Харин алдаагаа ахиж давтахгүйг л хичээнэ. Амьдралын багш байхгүйгээс хойш алдаж эндэхийг урдаас хэлж зааварладаг бол хүний амьдрал сонирхолгүй.
Би алдаж дараа нь түүнээсээ суралцаж, төгс хүн биш гэдэгтээ баярладаг. Учир нь ахиц дэвшилийг хийж чадаж байгаа хүн л аз жаргалыг мэдэрнэ. Өөрийгөө хэзээ хойно нь ийм зүйл дээр өмнө яаж байлаа, харин энэ удаад чи давж чадлаа гэж хэлэхэд битүүхэндээ аз жаргалыг мэдэрдэг. Сэтгэлийн хөдлөлтэй гэхэд ч болох юм. Дээр дурьдсанчлан, гаднах байдлаараа адил төстэй хүн дэлхийн аль нэг тивд амьдарч байгаа. Тэд нараас ялгарах онцлог минь зөвхөн өөрийнхөөрөө байж, өөрийгөө хэт хайрладагт оршино. Би бусадтай адилхан байх албагүй. Бусад хүн гурвалжин дүрсийг харж байхад та дөрвөлжин болгож харж байвал хэзээ ч өөрийгөө бусадтай адилхан болгох гэж хичээх ч хэрэггүй. Яагаад гэж үү ? тэр чинь л жинхэнэ мөн чанар, бодгал мөн. Өөрийнхөө мөн чанарыг хүлээн зөвшөөрөлгүй, алдаа бүхнээ гоочлоод суувал хэн ч таныг олж мэдэхгүй. Гаргасан алдаа, төгс хүн биш гэдгээ хүлээн зөвшөөрдөг учир би өөрийгөө цаашид хичээх хэрэгтэй гэдгээ мэдэж зүгээр суухаас өөрт дутуу зүйлээ хөгжүүлэх нь чухал юм. Хүн заавал чаддаг байхдаа бус, чадах гэж хичээж хөдөлмөрлөж байж л тухайн зүйлийнхээ мөн чанарыг ойлгоно.
Яг л чи чадна гэвэл чиний зөв чи чадна, чи чадахгүй гэсэн ч чиний зөв чи чадахгүй гэдэг шиг бүрэн гүйцэт өөрийгөө таньж мэдээгүй ч танихын төлөө цаашид хөдөлмөрлөх би өөрөө мөн чанар билээ.
Sunday, March 26, 2017
Wednesday, March 22, 2017
Даяаршил миний нүдээр ..,
Өнөөгийн бидний амьдарч буй 21-р зуун бол даяаршлын эрин үе юм. Хүн соёлт нийгмээс өмнөхөн өөрийн байр сууриа олохын тулд чадал, хүчээр шийддэг байсан бол өнөө цагт аливаа асуудлыг оюун ухаанаараа шийдэж эрх мэдлийг өөрийн талд оруулдаг болсон. Мэдлэг чадварынхаа хүчээр хүн төрөлхтөн хурууны шилээр хүнийг эсийн түвшинд хувилж, хөгшин залуу нас харгалзахгүй хэрэглээ өдөр тутамд илүү ухаалаг техник технологийн дэвшилт дунд хөвөрсөөр. Эдгээр хурдацтай хөгжлийг бид өөрсдөө ч гүйцэт ойлгож амжидгүй гэлтэй. Үүнийг дагаад хүмүүс мэдээллийг түргэн авч харин ухаалаг техник технологийн түвшинд хүрэхүйц боловсруулж хараахан чадахгүйд л учир байна. Даяаршил нь дэлхийн улс орнууд эдийн засаг, санхүү, улс төр, хэл соёлын хүрээнд нэгдэн нягтрах үйл явц хэмээн онолын талаас тодорхойлдог.
Аливаа шинэ зүйл гарч ирэхэд нийтээрээ даган дуурайдаг. Англи хэлийг бид цаг үетэйгээ хөл нийлүүлэн алахахын тулд судлаж үүнийхээ хэмжээнд мэдээллийг олж авсан ч эх хэлтэйгээ хольж ярьдаг болсон нь үнэн. Үүний тод илрэл нь зарим англи үг Монгол үг шиг хэрэглэгдэхүүн болжээ. Энэ үзэгдэл бидний эргэн тойронд тод ажиглагдана. Гадаад үг эх хэл шиг утга санаанд уусахад зарим залуусын маяг, донж болгож хэлэх гэсэн үгэндээ гадаад үг оруулдаг болсон нь эргэн тойрондоо нөлөөлж буй явдал юм.
Тухайн хэлийг глобалчлагдаж байгаа өнөө үед өөрийн гэсэн өнцгийг олж, энэ дэлхий уудам болохыг ойлгоно. Дэлхийн нийт улс орон, ард иргэдтэй харьцуулахад эгэл махбодь өөрөө өчүүхэн тоосонцор юм. Харин өөрийнхөө байр суурийг олж авахын тулд аливаа сонгосон зүйлээ тууштай, эцсийг нь үзэх гэж зүтгэх чадвар гэлтэй. Түүнчлэн, гадаад хэлийг дэлхийн улс орнуудтай хөл нийлүүлэн алхахын тулд суралцахаар шийдсэн бол дутуу дулимаг, гангараа болгож хэрэглэхийг өөртөө битгий зөвшөөрөөрэй.
Түүхээс харахад, АНУ 1777 онд тусгаар тогтносон улс болохоос өмнө Английн колони орон байсан. Хэдий хүч түрэмгийлэл ашигласан ч хамгийн чухал нөлөө нь хэвлэл мэдээлэл юм. Өдөр тутмын сонин хэвлэлдээард түмний тархийг угааж нийт иргэдэд хэвлэлээр колони орон байх нь бурхны өгсөн хишиг, энх тайван, амар амгалан юм гэсэн үзэл сурталд итгүүлэн үнэмшүүлсэн байдаг. Колони болсон орондоо хэл соёлоороо ч мөн нөлөөлсөн байдаг.
Улс орны хөгжил нь хувь хүний хөгжил, мэдлэг боловсрол, хандлагаас шууд хамааралтай. Хэрвээ гадны хэлийг сурч байгаа бол эх хэлтэйгээ хольж, үгийг эрлийзжүүлэхээ болих ёстой.
Шинэ мэдээ мэдээллийг тархиндаа сайтар боловсруулж, өөрийн үнэлэлт дүгнэлтийг хийдэг шиг шинээр сурч байгаа зүйлээ сөрөг нөлөө, нийгмийг хор уршигт нөлөөлөхгүй залуучуудад харин яаж эерэгээр нөлөө үзүүлэх боломжтой вэ гэдэг гарцыг сайтар эрэгцүүлэх шаардлага өнөөгийн даяарчлагдаж байгаа энэ нийгэм дэх иргэдийн ухамсар гэлтэй.
Аливаа шинэ зүйл гарч ирэхэд нийтээрээ даган дуурайдаг. Англи хэлийг бид цаг үетэйгээ хөл нийлүүлэн алахахын тулд судлаж үүнийхээ хэмжээнд мэдээллийг олж авсан ч эх хэлтэйгээ хольж ярьдаг болсон нь үнэн. Үүний тод илрэл нь зарим англи үг Монгол үг шиг хэрэглэгдэхүүн болжээ. Энэ үзэгдэл бидний эргэн тойронд тод ажиглагдана. Гадаад үг эх хэл шиг утга санаанд уусахад зарим залуусын маяг, донж болгож хэлэх гэсэн үгэндээ гадаад үг оруулдаг болсон нь эргэн тойрондоо нөлөөлж буй явдал юм.
Тухайн хэлийг глобалчлагдаж байгаа өнөө үед өөрийн гэсэн өнцгийг олж, энэ дэлхий уудам болохыг ойлгоно. Дэлхийн нийт улс орон, ард иргэдтэй харьцуулахад эгэл махбодь өөрөө өчүүхэн тоосонцор юм. Харин өөрийнхөө байр суурийг олж авахын тулд аливаа сонгосон зүйлээ тууштай, эцсийг нь үзэх гэж зүтгэх чадвар гэлтэй. Түүнчлэн, гадаад хэлийг дэлхийн улс орнуудтай хөл нийлүүлэн алхахын тулд суралцахаар шийдсэн бол дутуу дулимаг, гангараа болгож хэрэглэхийг өөртөө битгий зөвшөөрөөрэй.
Түүхээс харахад, АНУ 1777 онд тусгаар тогтносон улс болохоос өмнө Английн колони орон байсан. Хэдий хүч түрэмгийлэл ашигласан ч хамгийн чухал нөлөө нь хэвлэл мэдээлэл юм. Өдөр тутмын сонин хэвлэлдээард түмний тархийг угааж нийт иргэдэд хэвлэлээр колони орон байх нь бурхны өгсөн хишиг, энх тайван, амар амгалан юм гэсэн үзэл сурталд итгүүлэн үнэмшүүлсэн байдаг. Колони болсон орондоо хэл соёлоороо ч мөн нөлөөлсөн байдаг.
Улс орны хөгжил нь хувь хүний хөгжил, мэдлэг боловсрол, хандлагаас шууд хамааралтай. Хэрвээ гадны хэлийг сурч байгаа бол эх хэлтэйгээ хольж, үгийг эрлийзжүүлэхээ болих ёстой.
Шинэ мэдээ мэдээллийг тархиндаа сайтар боловсруулж, өөрийн үнэлэлт дүгнэлтийг хийдэг шиг шинээр сурч байгаа зүйлээ сөрөг нөлөө, нийгмийг хор уршигт нөлөөлөхгүй залуучуудад харин яаж эерэгээр нөлөө үзүүлэх боломжтой вэ гэдэг гарцыг сайтар эрэгцүүлэх шаардлага өнөөгийн даяарчлагдаж байгаа энэ нийгэм дэх иргэдийн ухамсар гэлтэй.
Wednesday, March 8, 2017
Сонирхолтой нэвтрүүлэг үзэж хэвших нь
Энэ удаагийн нийтлэлээрээ та бүхэндээ шинэ санаа шинэлэг үзүүлбэрийг нэвтрүүлж чадсан телевизийн шоунуудыг хүргэнэ. Миний хувьд багаасаа үзэж ирсэн нэвтрүүлэг болон сүүлд ихээр сонирхон үзэж байгаа нэвтрүүлгүүдээ тус нийтлэлдээ орууллаа. Дараах нэвтрүүлгүүдийг үзсэхэд энгийн үг хэллэгтэй, сонирхолтой учраас үгийн зөв сонголт, хэллэг сайжруулах, үгийн дуудлагийг зүгшрүүлэх ач тустай гэж хувьдаа зөвлөмөөр байна.
1. Ellen DeGenerees - The Ellen`s show
Америк гаралтай хөтлөгч, пропюсер Ellen DeGeneres өөрийн нэрийн ток шоу болох "The Ellen`s show" - г 2003 оноос хойш хөтөлсөн юм. Энэхүү ток шоу хөгжилтэй, инээдмийн, чөлөөтэй гэдгээрээ онцлог болсон. Нийгмийн хар бараанаас залхсан иргэд түр ч гэсэн амрахын тулд түүний шоуг үздэг. Эллен үзэгчидтэйгээ хамт дуулж бүжиглэн, тэдний дунд өндөр шагналын сантай тэмцээн зохиож, гэнэтийн бэлэг барьж, урьсан зочидтойгоо ямар ч асуудлаар илэн далангүй ярилцдаг гэдгээрээ бусдаас эрс ялгардаг. Шинэ жил, Хэлловин гэх мэт тэмдэглэлт өдрүүдэд нэвтрүүлэг нь гэнэтийн бэлгээр дүүрэн учраас тусгай дугааруудыг нь үзэгчид тэсэн ядан хүлээдэг. Нэмэлт мэдээлэл хэлэхэд шоуны анхны улирлын дугаар Эммигийн шагнал гардуулах ёслолд 11 удаа нэр дэвшиж "Хамгийн шилдэг ток шоу" , "Үзэгчдийн таашаалд нийцсэн нэвтрүүлэг" гэсэн дөрвөн удаагийн шагналыг хүртэж эхний гурван улирлын дугаар Эммигийн 25 шагналыг авчирсан байна.
https://www.youtube.com/watch?v=adfuGsuZ9sA
https://www.youtube.com/watch?v=rbILDBbvmzE
2. Larry King - Larry King Live
Радио, телевизийн ток шоуг 1957 оноос хойш хөтөлж, сонинд тойм бичиж хэвлэл мэдээлэлтэй амьдралаа холбоод хэдийнээ 60 жил болжээ. Тэрээр Larry King Live - г нэр цуутай хүмүүстэй хийсэн ярилцлагууд, улс төрийн маргаан мэтгэлцээн, хэлэлцүүлгийг хөтлөн явуулсны ачаар хэвлэл мэдээллийн салбарын нэр хүндтэй зүтгэлтнүүдийн нэг болсон. Түүний ярилцлага нь өөрийн гэсэн донжтой өнгө аястай. Энгийн хөгжөөнт цэнгээний хэлбэрийг мэдээ мэдээлэлтэй хослуулсан байдаг. Тэрээр олон нийтээр хэлэлцүүлэн ярилцах асуудал, сэдвийн хүрээ өргөн онцлох үйл явдал, үр хөндүүлэх, сэтгэцийн эмгэг, улс төр зэрэг нийгэмрүүгээ хандсан далайцтай ярилцлагийг өөрийн гэсэн донжтой асуултуудаараа бусад ярилцлагуудаас ялгарч чаддаг.
https://www.youtube.com/watch?v=BlODD0t49wk
3. Oprha Winfrey - The Oprha Winfrey Show
Америкийн телевизийн ток шоуны хөтлөгч Oprha Winfrey нь The Oprha Winfrey Show - аараа алдартай юм. Тэрээр Балтиморт мэдээллийн хянагчаар ажлын гараагаа анх эхлэсэн түүхтэй. Анхны нэрийн шоу болох The Oprha Winfrey Show - аа 1986 оноос эхлэн 2011 он хүртэл эрхлэн гаргасан. Тухайн үед нийгэмд цөөнх байсан ижил хүйстэн, хар тамхичид, бага насны хүүхдийн хүчирхийлэл зэрэг хурц сэдвийн хүрээнд нээлттэй ярилцаж байсан нь тухайн үедээ шинэ өнгө төрхийг телевизийн салбарт авчирсан. Чөлөөтэй энгийн ярилцлагууд нь нийгэмд тулгамдаж буй хурц сэдвийг хөндөж, хар тамхи зэргээс хараат, нийгмийн цөөнх хүмүүсийг ярилцлагадаа урьж оролцуулдаг байсан нь хэдэн сая үзэгчтэй болоход их нөлөөлсөн. 2011 оны 5-р сард сүүлийн дугаараа үзэгчдэд хүргэсэн юм.
https://www.youtube.com/watch?v=vRK2uoCi-gA
1. Ellen DeGenerees - The Ellen`s show
Америк гаралтай хөтлөгч, пропюсер Ellen DeGeneres өөрийн нэрийн ток шоу болох "The Ellen`s show" - г 2003 оноос хойш хөтөлсөн юм. Энэхүү ток шоу хөгжилтэй, инээдмийн, чөлөөтэй гэдгээрээ онцлог болсон. Нийгмийн хар бараанаас залхсан иргэд түр ч гэсэн амрахын тулд түүний шоуг үздэг. Эллен үзэгчидтэйгээ хамт дуулж бүжиглэн, тэдний дунд өндөр шагналын сантай тэмцээн зохиож, гэнэтийн бэлэг барьж, урьсан зочидтойгоо ямар ч асуудлаар илэн далангүй ярилцдаг гэдгээрээ бусдаас эрс ялгардаг. Шинэ жил, Хэлловин гэх мэт тэмдэглэлт өдрүүдэд нэвтрүүлэг нь гэнэтийн бэлгээр дүүрэн учраас тусгай дугааруудыг нь үзэгчид тэсэн ядан хүлээдэг. Нэмэлт мэдээлэл хэлэхэд шоуны анхны улирлын дугаар Эммигийн шагнал гардуулах ёслолд 11 удаа нэр дэвшиж "Хамгийн шилдэг ток шоу" , "Үзэгчдийн таашаалд нийцсэн нэвтрүүлэг" гэсэн дөрвөн удаагийн шагналыг хүртэж эхний гурван улирлын дугаар Эммигийн 25 шагналыг авчирсан байна.
https://www.youtube.com/watch?v=adfuGsuZ9sA
https://www.youtube.com/watch?v=rbILDBbvmzE
2. Larry King - Larry King Live
Радио, телевизийн ток шоуг 1957 оноос хойш хөтөлж, сонинд тойм бичиж хэвлэл мэдээлэлтэй амьдралаа холбоод хэдийнээ 60 жил болжээ. Тэрээр Larry King Live - г нэр цуутай хүмүүстэй хийсэн ярилцлагууд, улс төрийн маргаан мэтгэлцээн, хэлэлцүүлгийг хөтлөн явуулсны ачаар хэвлэл мэдээллийн салбарын нэр хүндтэй зүтгэлтнүүдийн нэг болсон. Түүний ярилцлага нь өөрийн гэсэн донжтой өнгө аястай. Энгийн хөгжөөнт цэнгээний хэлбэрийг мэдээ мэдээлэлтэй хослуулсан байдаг. Тэрээр олон нийтээр хэлэлцүүлэн ярилцах асуудал, сэдвийн хүрээ өргөн онцлох үйл явдал, үр хөндүүлэх, сэтгэцийн эмгэг, улс төр зэрэг нийгэмрүүгээ хандсан далайцтай ярилцлагийг өөрийн гэсэн донжтой асуултуудаараа бусад ярилцлагуудаас ялгарч чаддаг.
https://www.youtube.com/watch?v=BlODD0t49wk
3. Oprha Winfrey - The Oprha Winfrey Show
Америкийн телевизийн ток шоуны хөтлөгч Oprha Winfrey нь The Oprha Winfrey Show - аараа алдартай юм. Тэрээр Балтиморт мэдээллийн хянагчаар ажлын гараагаа анх эхлэсэн түүхтэй. Анхны нэрийн шоу болох The Oprha Winfrey Show - аа 1986 оноос эхлэн 2011 он хүртэл эрхлэн гаргасан. Тухайн үед нийгэмд цөөнх байсан ижил хүйстэн, хар тамхичид, бага насны хүүхдийн хүчирхийлэл зэрэг хурц сэдвийн хүрээнд нээлттэй ярилцаж байсан нь тухайн үедээ шинэ өнгө төрхийг телевизийн салбарт авчирсан. Чөлөөтэй энгийн ярилцлагууд нь нийгэмд тулгамдаж буй хурц сэдвийг хөндөж, хар тамхи зэргээс хараат, нийгмийн цөөнх хүмүүсийг ярилцлагадаа урьж оролцуулдаг байсан нь хэдэн сая үзэгчтэй болоход их нөлөөлсөн. 2011 оны 5-р сард сүүлийн дугаараа үзэгчдэд хүргэсэн юм.
https://www.youtube.com/watch?v=vRK2uoCi-gA
Subscribe to:
Posts (Atom)
"Сарнайн хүүхдүүд" тэмдэглэл
Гэрэл зургийг ойлгоно гэдэг нэг төрлийн их мэдрэмж шаарддаг гэлтэй. Зүгээр хараад өнгөрөх төдийд хэдэн дүрс мэт боловч сайтар ажиглавал цаад...
-
Өмнөх нийтлэлээрээ дуугаар дамжуулан хэллэгээ сайжруулах боломжтой гэж дурдсан. Англи хэл нь өөрөө нийтлэг хэл учраас муж бүр өөр өөрийн гэс...
-
Монголд 1000 гаруй номын сан байдаг. Тэдгээрийн 256 нь нийслэл Улаанбаатар хотод үйл ажиллагаагаа идэвхтэй явуулж байна. Оюутан залуусын ху...
-
* Хүмүүсийн Англи хэлийг хэрхэн сурсан арга, үе шат болон зөвлөгөөг гурав дахь нийтлэлээрээ та бүхэндээ хүргэж байна.Хүн бүр өөрийн гэсэн он...